Witam!
Czym różnią się frak, żakiet i surdut? To jedno z najczęściej powtarzanych pytań związanych ze strojami formalnymi w Polsce. Te pojęcia są też często mylone, więc dlatego właśnie zamierzam poświęcić temu zagadnieniu niniejszy artykuł.
Żakiet i surdut zostały już opisane w tym artykule. Na temat fraka wpis można przeczytać tutaj.
Przejdźmy do konkretów: na ilustracji powyżej widać po kolei: frak, żakiet i surdut. Już teraz widać różnice, prawda? Wszystkie różnice wyjaśnię po kolei, w punktach.
1. Formalność:
Wszystkie te stroje należą do kategorii "formal", czyli formalne, jednak można też je sklasyfikować inaczej. Dawniej istniał także inny podział, w którym frak i surdut występowały jako "full dress", czyli odpowiednik naszego "formal", a żakiet jako "half dress", tak więc żakiet możnaby uznać za mniej formalny, choć jest dziennym odpowiednikiem fraka. Na koniec frak jest bardziej formalny od surduta, gdyż jest strojem starszym i może służyć jako strój dworski.
2. Pora noszenia:
Frak to strój przeznaczony do noszenia wieczorem, po godzinie 18, zaś surdut i żakiet to stroje dzienne, więc nie powinny być widziane po tej godzinie.
3. Elementy stroju:
To najważniejszy i najobszerniejszy punkt, a także najprawdopodobniej ten, który najbardziej zainteresuje szukających różnic między frakiem, żakietem a surdutem.
Na początek zajmijmy się marynarkami:
Surdut - doradcy ślubni mylą to pojęcia z dwoma innymi: żakietem (o którym później), a także przedłużaną marynarką garniturową, zwaną po angielsku "long coat", występującą też w wersji (raczej nie znanej w Polsce) z klapami w całości pokrytymi jedwabiem, a konkretnie satyną:
Pomyłka z żakietem nie jest zbyt poważna, ponieważ stroje, do których nosi się te marynarki są dosyć podobne i mogą być używane zamiennie (mimo że surdut jest nieco bardziej formalny). Mylenie surduta z long coatem to już jednak poważny błąd.
Po pierwsze - surdut jest inaczej skonstruowany. Long coat, jak to widać na zdjęciach, ma budowę identyczną do zwykłej marynarki z jedyną różnicą - długością. Dlatego na różnych forach ślubnych jest wiele "praktycznych" porad, że tzw. surdut można po ślubie skrócić i uzyskać marynarkę garniturową. Natomiast prawdziwy surdut należy do grupy "body coatów", specjalnych marynarek ze szwem w talii, który nadaje im odpowiedni kształt:
Po drugie: surdut ma inne wykończenie i detale. Zagrajmy w grę "Znajdź różnice":
1. Tak, klapy! W long coacie są to najczęściej klapy otwarte, jak w każdej zwyczajnej marynarce. W surducie klapy muszą być zamknięte, tak jak to widać na ilustracjach.
2. Long coat ma klapy w całości pokryte satyną lub bez żadnego wyłożenia, zaś surdut ma klapy pokryte satyną lub częściej taśmą (ang. grosgrain), ale ich krawędzie pozostają wełniane.
3. Long coat jest zazwyczaj jednorzędowy, zaś formalny surdut musi być dwurzędowy.
4. Long coat zwykle ma kieszenie zewnętrzne, które są niedopuszczalne do surduta (kieszonka na chusteczkę została uznana za poprawną pod koniec epoki wiktoriańskiej).
5. Long coaty są szyte w różnych kolorach, a surduty mogą być jedynie w ciemnych kolorach, takich jak czarny, ciemnogranatowy czy grafitowy.
6. Surduty mają zazwyczaj mankiety z dwoma guzikami na rękawach, rękawy long coatów są wykończone jak rękawy na zwykłym garniturze.
7. Surdut musi mieć jeden szlic (rozcięcie) z dwoma guzikami nad nim, long coaty z reguły mają jedno rozcięcie.
Jest też jedno podobieństwo - oba rodzaje marynarek mają guziki pokryte materiałem. W wypadku surduta musi to być jedwab odpowiadający temu, którym są wyłożone klapy.
Teraz pora na żakiet - jest to jeden z rodzajów fraka, czyli surduta z wyciętym kawałkiem materiału z przodu, jak to było wspomniane na początku, dla wygody jazdy konnej. Nie oznacza to jednak, że żakiet i surdut różni tylko kształt przodu. Tak jak przy surducie wyjaśnialiśmy różnicę między surdutem a long coatem, tak tu wyjaśnię różnicę między żakietem a surdutem.
Żakiet, jak surdut, należy do grupy body coatów, więc posiada szew w talii, dopasowujący marynarkę do właściciela. Jest to jeden z powodów wyjaśniających dlaczego szycie na miarę to jedyny dobry sposób na zdobycie prawidłowego fraka, żakietu czy innego body coata (chyba że mamy bardzo przeciętne wymiary ;) ).
Po pierwsze (cóż, właściwie też ostatnie) żakiet, wyłączając wycięty fragment materiału z przodu, różni się od surduta (jedynie) wykończeniem. Znów zagrajmy w różnice:
1. Surduty mogą być czarne, grafitowe lub midnight blue, zaś żakiet może być tylko w kolorze czarnym lub Oxford gray (bardzo ciemny grafitowy).
2. Surduty są dwurzędowe a żakiety jednorzędowe, z jednym lub dwoma guzikami.
3. Surduty zawsze mają zamknięte klapy, zaś w żakietach oba modele są poprawne. Klapy otwarte przetrwały z czasu, kiedy żakiety były jeszcze półformalne, wyjaśnia to też wyłączność bardziej formalnych klap zamkniętych na współczesnych marynarkach, kiedy strój ten jest formalny. Żakiety nie mają też z reguły klap wyłożonych jedwabiem.
4. Podczas gdy kieszenie zewnętrzne nie są mile widziane na surducie, żakiet może (i raczej powinien) posiadać kieszonkę na chusteczkę.
5. Surduty często miały mankiety z dwoma guzikami na rękawach, detal ten nie jest jednak częsty przy żakietach (mają one cztery guziki na rękawach).
Oprócz różnic, stroje te mają też wiele wspólnego - wyłączając prawie identyczną konstrukcję, elementy surduta i żakietu nie różnią się prawie w ogóle.
Istnieje również odmiana żakietu - garnitur żakietowy, w którym wszystkie części są w tym samym, jasnoszarym kolorze (strój ten nie jest znany w Polsce):
Teraz frak. Różnica między nim a żakietem czy surdutem jest bardziej widoczna, gdyż frak to strój wieczorowy, w przeciwieństwie do wcześniej wymienionych. Gdyby jednak wybierać, jest on bardziej podobny do żakietu. To również frak, również body coat, jednak fragment materiału wycięty z przodu ma inny kształt niż ma to miejsce w wypadku żakietu. Co powiecie na jeszcze jedną rundkę "Różnic"? :)
1. Żakiet może być w kolorze czarnym lub Oxford gray, zaś frak w czarnym lub ciemnogranatowym.
2. Żakiet może mieć klapy zamknięte lub otwarte a frak zamknięte lub szalowe (drugie przykłady nie są obecnie spotykane).
3. Frak musi mieć klapy wyłożone satyną lub taśmą, żakiet zazwyczaj nie ma jedwabiu na klapach.
4. Frak jest wyłącznie dwurzędowy, ale nie da się go zapiąć; żakiety są jednorzędowe.
Niektóre fraki nie mają kieszonek na chusteczkę.
Konstrukcja fraka i żakietu jest bardzo podobna.
Mam nadzieję, że po tej lekturze różnice między strojami formalnymi nie będą już tajemnicą. :)
Pozdrawiam, Dr Kilroy
